زمان خواندن این مقاله حدودا 5 دقیقه است.
دسته : گیاهان دارویی
نویسنده : فلاح پور

تاریخ انتشار : 21-06-98

(16 rating, 4 votes)
Loading...

خواص اوکالیپتوس از قدیم الایام مورد توجه حکیمان بوده است. ‎لفظ لاتین Globulus‎ به معنی دکمه کوچک که اشاره دارد به شکل Operculum‎ های اکالیپتوس، Operculum‎ همان بخشی از گیاه است که با افتادن آن گل میشکفد. نام اوکالیپتوس از دو واژه یونانی Eu‎ به معنی نیکو و Kaluptos‎ به معنای پوشیده آمده است. نامی که اشاره دارد به گل های زیبا و نیکو روی اوکالیپتوس که در حالت غنچه و باز نشده با یک کلاهک (دکمه مانند کوچک یعنی همان Operculum) خوب پوشیده شده اند.

این گیاه در قرن ۱۹ میلادی توسط مدیر باغ گیاه شناسی ملبورن استرالیا به غربی ها معرفی شد. از قدیم الایام روغن انواع مختلف اوکالیپتوس دارای خواص ضد عفونی کننده بوده و هست. اسانس اوکالیپتوس یکی از ترکیبات پر کننده کانال ریشه دندان هم بوده است. این مورد استفاده باز می گردد به اثرات ضد التهاب و آنتی باکتریال آن. جالب است بدانیم از هر ۳۰ کیلوگرم اکالیپتوس می توان ۱ کیلوگرم اسانس بدست آورد و اگر فکر می کنید این ۳۰ کیلوگرم برای بدست آوردن ۱ کیلوگرم اسانس خیلی زیاد است سری به تک نگار بادرنجویه است.

‎مهمترین ماده موثره اوکالیپتوس فلاونوئیدهایی مانند اوکالیپترین، کوئرستین، هایپروزید و روتین است. روغن های فرار که جز اصلی و مهم ترین آن اوکالیپتول یا همان سینئول (یک ترکیب مونوترپنی اکسید) بوده و همچنین آلفا فلاندرن، ویریدیفلورول، گلوبولول، میرتنال و آافاپینن، و تانن ها مانند گالوتانن (تانن های قابل هیدرولیز که به آسانی هم در آب و هم در الکل حل می گردند و با هیدرولیز به گالیک اسید و گلوکز تبدیل می شوند) و کاتشین، و نیز اسید سینامیک، جنتیسیک و اسید کوماریک هستند. از میان همه ی اینها آلفاپینن خیلی توجه ادمی را جلب می کند. این ترکیب ترپنوئیدی خودش به شخصه هم برونکودیلاتور است هم ضد التهاب است و هم اثرات شبه بنزودیازپینی دارد. خوب است بدانیم اسانس اوکالیپتوس بسته به میزان سینئول از نظر طعم و کیفیت طبقه بندی می گردد.

 جهت خواندن مقاله خواص نعناع و ترکیبات شیمیایی آن کلیک کنید.

1. کرم کلدراب، محلول بخور اوکالیپتوس، بخور فیتوسین، پماد ب.ب.کلد، شربت تیمیان، اوکالیپتوس اینهالر دینه (تسکین علائم سرماخوردگی مانند رفع احتقان بینی، سرفه و نیز ضد عفونی کننده محیط)
2. قرص مکیدنی لیکوفار (ضد التهاب فارنژ و ضد سرفه)
3. پماد ترموراب (جهت رفع احتقان بینی و به عنوان ضد درد موضعی)
4. اسپری بینی سینول (درمان سر درد های میگرنی، سینوزیتی و عصبی، سردرد های سندروم پیش از قاعدگی)
5. محلول استاپ اسنورینگ (بر طرف کننده خروپف یا خرناس، ضد اسپاسم، ضد عفونی کننده مجاری تنفسی)

1. اوکالیپتوس بدلیل خاصیت قابض و ضد میکروبی که دارد در شستشوی حفره های بدن در صورت بروز عفونت مانند گوش، دستگاه تناسلی زنان و مجاری ادراری استعمال می گردد.
2. یکی از خواص اوکالیپتوس این است که در کنترل موخوره موثر است و از اسانس آن جهت دفع شپش بدن و البسه و نیز به عنوان حشره کش استفاده می کنند.
3. اسانس اوکالیپتوس اگر به صورت موضعی روی سینه مالیده شود خاصیت خلط آور اعمال می کند.
4. اسانس اوکالیپتوس به صورت موضعی جهت تسریع در بهبود زخم در سوختگی ها و جراحات مصرف دارد.
5. بوی اسانس اوکالیپتوس درست مثل اسانس درخت چای یک بوی دارویی است نه یک بوی مطبوع مثل اسانس گل سرخ. البته این را هم بگوئیم درک یک فرد از یک بو به عنوان مطبوع یا نا مطبوع خیلی به خاطرات او بستگی دارد ولی خوب بهر تقدیر.
6. اسانس اوکالیپتوس و یا اسطوخودوس و یا رزماری بصورت رقیق شده در روغن زیتون می توانند درمان شپش سر باشند و این کاربرد بسیار منحصر بفردی است.
7. یکی دیگر از خواص اوکالیپتوس این است که جهت درمان مشکلات کبدی نیز به کار می رود.
8. مصرف این گیاه برای آسم، دیابت، سرخک و روماتیسم هم توصیه می گردد.

1. توجه داشته باشید که مصرف محلول اوکالیپتوس بسیار سمی می باشد، و با افزایش آنزیم های کبدی موجب افزایش متابولیسم و کلیرنس فنوباربیتال phenobarbital و آمفتامین Amphetamine نیز می گردد.
2. اسانس گیاه باعث القای سیستم آنزیم کبدی درگیر در روند سمیت زدایی داروها شده و در نتیجه اثر داروهای دیگر ضعیف تر یا کوتاه تر می شود.
3. اسانس اوکالیپتوس بهتر است برای کودکان استفاده نشود.
4. 20 تا 30 میلی لیتر محلول اوکالیپتوس کشنده است. در کودکان حتی مقادیر کمتر آن هم می تواند کشنده باشد.
5. علائم مسمومیت سوختگی در اپی گاستر، درد شکم و استفراغ، اسپاسم برونش، تاکی پنه (تنفس سریع) همراه با تضعیف شدید تنفس (کاهش عمق تنفس)، تشنج در کودکان، کاهش رفلکس ها و تضعیف هوشیاری و در نهایت منجر به کوما می گردد.
6. در مسمومیت خوراکی با اوکالیپتوس از تلاش برای ایجاد استفراغ به خاطر خطر آسپیره شدن اسانس باید اجتناب شود.
7. تجویز با دوز 500 (میلی گرم/ کیلوگرم) در مادر باردار قادر است به جفت نفوذ کرده و در خون جنین به غلظتی برسد که باعث تحریک فعالیت آنزیم های کبدی گردد.
   البته تحریک فعالیت آنزیم  های کبدی تنها یکی از اثرات آن بر جنین است.
8. برگ گونه های مختلف اوکالیپتوس دارای اجزا التهاب زا بویژه اوکالیپتول هستند که سبب سوزش و آزردگی دستگاه ادراری می شود.
   

   در ادامه نکات و توصیه های مهم گیاه اوکالیپتوس با بیتکی طب همراه باشید …

9. شواهدی از اثرات هایپو گلیسمیک اوکالیپتوس هست.
   لذا در مصرف توام، اثر داروهای ضد دیابت را افزایش می دهد.
   بنابراین ریسک افت قند خون افزایش می یابد و افت قند خون می تواند کشنده باشد.
10. روغن رقیق نشده گیاه در مصرف داخلی سمی است.
    سینوئل با افزایش تخریب چربی بافت بویژه لایه شاخی پوست سبب افزایش نفوذ آن به بافت ها می گردد.
    لذا اسانس تا زمانیکه با یک روغن گیاهی و یا غیر گیاهی حامل رقیق نشود، نباید روی پوست استفاده گردد.
    البته این قاعده در باب اکثریت قریب به اتفاق اسانس ها صدق می کند.

در بررسی اثر بخشی عصاره آبی خام و عصاره هیدروالکلی برگ های اوکالیپتوس بر تخم و لارو نماتود های دستگاه گوارش گوسفند، با سنجش پارامترهایی از جمله پارامترهای خونی، در روز 14 پس از درمان 80% اثر بخشی از گیاه مشاهده گردید (دوره درمان 21 روز) و بدین ترتیب یکی دیگر از خواص اوکالیپتوس یعنی فعالیت ضد کرم اوکالیپتوس اثبات گشت و به عنوان داروی ضدکرم ایمن در گوسفند شناخته شد. شاید بعدها در انسان هم …