زمان خواندن این مقاله حدودا 10 دقیقه است.
دسته : خواص دارویی سبزیجات
نویسنده : فلاح پور

تاریخ انتشار : 14-06-98

(5 rating, 1 votes)
Loading...

‎خواص ریحان از قدیم الایام مورد توجه حکیمان بوده است. در تعریف از این گیاه، همه ی ما تخم ریحان را هم می شناسیم. همان تخم شربتی معروف. موطن اصلی ریحان را هندوستان می دانند. این گیاه توسط یونانیان و رومیان به اروپا راه یافت. رومیان باستان ریحان را نشان عشق می دانند و البته در آشپزی هم از آن استفاده می کردند. برخی کشورها در فرهنگ خود از ریحان به عنوان مظهر دشمنی و بدبختی یاد می کنند.

نام Basil‎ برگرفته از واژه ی یونانی Basileus‎ به معنای پادشاه است. در زبان فرانسه هم میبینیم مکرر به این گیاه نام گیاه سلطنتی داده اند. البته حکمت نام گذاری ریحان به صورت خیلی قطعی شناخته شده نیست ولی آن را گاه “شاه گیاهان” می دانند. وابستگی ریحان با مفهوم شاهی و حتی با طراحی تاج شاهان شاید به این علت بود که به عنوان یک داروی سلطنتی همیشه جایگاه داشته است و از آن جهت که گویا در بزم که توسط Helena‎ مادر امپراطور کنستانتین اول برگزار شد صلیب هم بوده است. بزمی که به مناسبت یافتن صلیب واقعی که به اعتقاد مسیحیان مسیح به آن آویخته شد (True cross) گفته می شود هلنا در پی دیدن یک رویا در اورشلیم این صلیب را یافت.

در ادامه تاریخچه و وجه تسمیه گیاه ریحان با بیتکی طب همراه باشید …

‎روایت دیگر در باب وجه تسمیه ریحان، همانگونه که دکتر جیمز پارکینسون گفته است رایحه ریحان آنقدر نیکوست که آن را مناسب خانه شاهان کرده است. حتی در مرهم ها و ضمادهایی که برای پادشاهان تهیه می شده و یا حتی برای حمام کردن شاهان ریحان استفاده می شده است. هم به سبب رایحه اش و هم به علت اثرات درمانی. خلاصه که گیاه معطر ریحان یک گیاه سلطنتی بشمار می رفته است. برخی منابع Ocimum‎ را نیز برگرفته از واژه یونانی Okimon‎ آورده از فعل Ozein‎ به معنی بو دادن رایحه پراکندن می دانند که خوب اشاره دارد به رایحه قوی گیاهان این خانواده.

‎اسانس ریحان شامل لینالول، متیل چاویکول (استراگل)، اوژنول، بورنئول، متیل سینامات، کامفر، اوسیمن و ژرانیول می باشد. دیگر ترکیبات مانند تانن ها، و فلاونوئید گلیکوزیدها مانند کامپفرول، اسکولوزید، پروتئین و چربی و کربوهیدرات ها هستند. متیل چاویکول جز اصلی اسانس ریحان هست و مثل سایر فنل ها محرک پوست است. متیل چاویکول ملایم تر از اوژنول است.

  جهت خواندن مقاله خواص دارچین و ترکیبات شیمیایی آن کلیک کنید.

‎فراورده های دارویی حاوی عصاره ریحان هنوز به بازار دارویی رسمی ایران راه نیافته است.

1. ‎یکی از خواص ریحان این است که  بوی بد دهان را رفع می کند.
2. یکی دیگر از خواص ریحان در درمان تنگی نفس بویژه در مناطق شرجی ناشی از رطوبت است که جایگاه ویژه ایی دارد.
3. ‎بوییدن آن از سر درد حین مسافرت پیشگیری می کند.
4. ‎التهاب احشا داخلی بدن را تخفیف داده و همچنین سبب بهبودی پیچش شکم هم می گردد.
5. ‎ اثرات ضد اسپاسم ریحان در تسکین درد دیسمنوره و در کاهش درد حین زایمان (بالا بردن گردش خون بافت رحم قبل و پس از زایمان) موثر است.
6. ‎ریحان در درمان سر درد، دردهای عصبی، میگرن و کمر درد موثر است.
7. ‎تحقیقات اخیر نشان می دهد که علیه باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک مفید است.
8. ‎ریحان بر سلول های پوست خواص ترمیم کننده و محرک رشد دارد.
9. ریحان خواص معرق هم دارد.
10. این گیاه تب بر است.
11. در درمان هیستری یا همان هیجان و احساسات غیر قابل کنترل مفید است.
12. ‎ریحان جهت رفع تپش قلب قابل استفاده است.
13. ‎ریحان آرام بخش می باشد.
14. ‎خاصیت صفراآور داشته و در درمان یرقان بکار می رود.

1. ‎مصرف طولانی مدت ریحان بدلیل ترکیب استراگل که موتاژن، سرطان زا و سمی است ممنوع بوده.
2. در دوران شیر دهی و نیز در اطفال منع مصرف دارد.
3. ‎بخاطر اثر موتاژنیک، محرک رحم و سقط آوری آن در بارداری هم ممنوع است.
4. ‎برگ ریحان در مصرف توام، اثر داروهای ضد دیابت مانند انسولین و سولفونیل اوره ها را افزایش می دهد.

‎در تحقیقی جهت ارزیابی اثرات ضد فراموشی عصاره هیدرومتانولی ریحان بر فراموشی ناشی از اسکوپولامین Scopolamine‎ در مدل حیوانی نتایج بیانگر فعالیت مهاری عصاره ریحان بر استیل کولین استراز و نیز کاهش استرس اکسیداتیو بود. این تغییرات بیو شیمیایی مسئول اثر ضد فراموشی و فعالیت آنتی اکسیدانتی و نوروپروتکتیو ریحان هستند که به ترکیبات فنولیک و فلانوئیدی گیاه نسبت داده می شود. بر اساس این تحقیق کاربرد ریحان به عنوان داروی ضد فراموشی پیشنهاد می گردد.

نام اسکوپولامین آمد و کاربرد آن در فرآیندهای تحقیقاتی به عنوان ایجاد کننده فراموشی در مدل های حیوانی، ذکر این نکته خالی از لطف نیست که عارضه ترکیبات و داروهای آنتی کولینرژیک بروز اختلالات شناختی و فراموشی است. لذا این نکته در تجویز و مصرف داروهای آنتی کولینرژیک مثل هیوسین Hyoscine‎ و … و یا داروهای با عوارض آنتی کولینرژیک مثل آنتی هیستامین ها و ضد افسردگی های سه حلقه ایTCA) ‎) باید لحاظ گردد بویژه اگر بر حسب خصایص  فارماکوکینتیک و ساختاری راحت هم بتوانند به مغز راه یابند.

درک بروز اختلالات شناختی بواسطه اثرات آنتی کولینرژیک راحت تر است چون ما می دانیم این اختلالات و در راس آن ها فراموشی با کاهش استیل کولین مغزی مرتبط می باشد و اصلی ترین راه درمان آن تا به امروز افزایش سطح استیل کولین مغزی با مهار آنزیم استیل کولین استراز است. اما سیستم کولینرژیک تنها هدف در دارو درمانی آلزایمر نیست. به عنوان مثال آنتاگونیست های گیرنده GABAb‎ هم اثرات ضد آلزایمر نشان داده اند. ‎لذا ممکن است بروز اختلالات شناختی مثل فراموشی عارضه ی آگونیست های گیرنده GABAb‎ مثل ‎باکلوفن Baclofeb‎ هم باشد.

در ادامه آخرین تحقیقات و نکات ویژه ریحان با بیتکی طب همراه باشید …

‎ریحان حاوی ترکیبات فنولی بسیار من الجمله گالیک اسید می باشد. در مطالعات اخیر فعالیت سمیت سلولی عصاره متانولی نعناع و ریحان علیه سرطان سینه انسان مورد بررسی قرار گرفت که داده ها پتانسیل این گیاه را به عنوان آنتی اکسیدان قوی علیه آسیب DNA‎ و سمیت علیه سلول های سرطانی تایید نمود.